हापूस

माझा जन्म रत्नागिरीचा. त्यामुळे ‘हापूस’ या फळाशी माझे तेव्हापासूनचे नाते. त्याचे (जन्माचे नव्हे हो, हापूस चे) बरेच वर्ष मला काही कौतुक वाटायचे नाही. चुकीचा समज करुन घेऊ नका. कौतुक नाही  म्हणजे – लहानपणापासून ‘हापूस’ हा इतका बघायला (आणि खायला) मिळाला की त्याबद्दल अप्रुप वाटायचे नाही.

अप्रिलच्या दुसर्‍या आठवड्यापासून हळूहळू आंब्याचे बाजारात आगमन व्हायचे. सुरुवातीला भाव वधारलेले असत. पण तरीही वडिल आंबे हमखास घेऊन येत. त्यांना आंब्यांची चांगली जाण होती. शिवाय घरी दारावर काही ‘माम्या’ (मामीचे बहुवचन). हा खास कोकणी शब्द आहे. दारावर ताजी भाजी, ओले काजु, लोणचाच्या कैर्‍या, आंबे, फणसाची कौरी, इत्यादी विकायला घेऊन येणार्‍या बायकांना ‘मामी’ म्हणायची पद्ध्त आहे. जसे सगळे पोलिस ‘मामा’ असतात ना तशी.

कोकणेतर लोकांचा एक (गैर)समज असा की कोकणात प्रत्यकाच्या आंब्यांच्या बागा आहेत. तो समज स्वाभाविक आहे म्हणा, पण माझ्या सारखे बरेच रत्नागिरीकर आजन्म आंबे विकत खात आले आहेत.

काही बागायतदार कच्चे आंबे विकत. वडिल असे कच्चे आंबे शेकड्याच्या हिशोबाने विकत घेत. त्यात एक ‘बिटके हापूस’ हा प्रकार असे. ज्या देठांना काही आंबे एकदम लागतात, त्यातले काही आकाराने मोठे होतात, आणि काही छोटे रहातात. पण आकार छोटा असलातरी गुणधर्म सारखेच. आम्हाला या बिटक्यांचे भयंकर वेड. शिवाय हा छोटासा आंबा चवी इतकाच दिसयलाही ‘गोड’.

तर वडिलांचा ठरलेला विकणारा माणूस असे ‘बिटके हापूस’ सुद्धा विकायच्या. मग घरी आणून रितसर त्यांची अडी घालून वेताच्या करंड्यांमध्ये पिकायला ठेवत. दर दिवशी ती अडी बाजुला करून आंबे किती पिकले आहेत यावर नजर ठेवावी लागत असे. आणि एकदा का आंबे पिकायला लागले की संपूर्ण खोली हापूस आंब्याच्या वासाने घमघमत असे. पिकलेले आंबे जमिनीवर नीट पसरुन ठेवावे लागत. खोलीभर नुसते आंबेच आंबे. हवे तितके खा. काही बंधन नाही. हापूसच्या जोडीला पायरी, रायवळ आंबे ही मुबलक असायचे.

आई विविध आंब्याचे विविध प्रकार करायची. कैरीचे ताजे लोणचे, आमरस, साखरांबा, पन्हे, आंब्यची साटं, रायवळच्या पिकलेल्या अख्ख्या आंब्याचे रायते, पल्प, आंब्याची वडी, केक, आईस्क्रिम, जाम, आणि बरेच काही. दर दिवशी नविन बेत असे. ही चंगळ अगदी आंब्याचा सिझन संपेपर्यंत चाले.

सुट्टीत घर पाहुण्यांनी भरुन जायचे. मावस-मामे-आत्ये-चुलत भावंड एकत्र जमून आंब्याचा यथेच्छ आनंद घेत असू.

“मे महिना = आंबे” हे समीकरण आयुष्यभर जुळून आलेले… अगदी मागच्या वर्षापर्यंत. या वर्षी न्यूजर्सी मध्ये आहे. अजून आंबा खाल्ला नाही याची हुरहुर वाटत होती. माझ्या इतकेच माझ्या नवर्‍यालाही आंब्यांचे वेड, त्यात करुन ‘हापूस’ चे जरा जास्तच. शोधाशोध करुन इथे कोणीतरी ‘रत्नागिरी हापूस’ विकतात हे कळले आणि शनिवारी सकाळी लगेच तिकडे आंबे आणायला पळालो. $४८ ला १ डझन या दरात आंबे विकत घेतले. महाग मिळाले खरे… पण मिळाले ‘हे ही नसे थोडके!’ 🙂

काल पहिला आंबा पिकला. आधी देवाला ठेवला आणि मग आम्ही दोघांनी प्रत्येक फोडीचा आस्वाद घेत घेत,  तो फस्त करण्याचे स्वर्गीय सुख घेतले.

आता आपण एक डझनच आंबे का आणले? अजून आणायला हवे होते का? हे आंबे लगेच संपतील, मग पुढे काय? आताशा विकणार्‍याचे आंबे संपले असतील. अशा एक ना अनेक विचार मनाला भेडसावतात. काय करणार…? मोजून मापून आंबे खायची सवय नाहीए ना!!! 😀